Het militair gebruik van de handgranaat bezien vanuit tactisch, lichamelijk en historisch perspectief in relatie tot de ontwikkeling van de “Warrior Mindset”.

Inleiding
Gooien is een van de meest basale menselijke bewegingen, maar binnen een militaire context krijgt deze handeling een dodelijke betekenis. Het gebruik van de handgranaat vereist niet alleen fysieke vaardigheid maar ook inzicht in tactiek, timing en training. We zijn opgeleid met de ‘10 grondvormen van bewegen’ waarin het vangen en werpen naast het mikken en raken een belangrijke rol speelt. Ook hebben we per sportbureau een ideaalsituatie met maximaal beschikbare werpitems en een ingerichte werpaccommodatie. De beschikbare situatie is optimaal. De vraag is of we het uiterste uit onze lessenaanbod halen. Vanuit mijn achtergrond in de Militaire Vijfkamp en mijn persoonlijke interesse leek het me goed om in deze tijd het belang van gooien, mikken en raken te benadrukken. Vanuit de Lessons Learned in Oekraïne en de beschikbare filmpjes die gaan over handgranaat gooien, zou je de conclusie kunnen trekken dat het vaardig kunnen werpen een bijdrage levert aan het overleven op het gevechtsveld.

BGHW

Embleem DT zilver BGHW

Historisch inzicht

Al in de vroege tijd was het belang van werpen groot. Enerzijds was er de voedsel jacht waarbij de speer, slinger en boemerang een belangrijke rol speelde. Daarnaast werden de primitieve werpmiddelen volop gebruikt in de onderlinge strijd. Groot voordeel was dat op afstand van de tegenstander een dodelijke aanval uitgevoerd kon worden. In de loop van de tijd ontwikkelden de middelen door naar werpdolken, de werpster, molotovcocktails en de handgranaat.

Actuele relevantie
De oorlog in Oekraïne heeft aangetoond dat ook in een tijd van hoogtechnologische oorlogsvoering de klassieke militaire vaardigheden, zoals het gebruik maken van de handgranaat, van belang blijven. Vooral in gevechtssituaties waarbij er sprake is van een loopgravenoorlog en een stedelijk gevecht met vijandelijk nabij contact, blijkt het handmatig gooien van granaten een effectieve wijze om de tegenstander uit te schakelen.
Tegenwoordig is het mogelijk om door middel van een drone een handgranaat op zijn doel te laten vallen. Toch blijkt dat in bijvoorbeeld gebouwen, tunnels of bij elektronische verstoring het fysiek kunnen afwerpen van een granaat van groot belang kan zijn.
Het optreden in de loopgraaf vraagt speciale vaardigheden van de mens. De continue dreiging van de nabije vijand zorgt voor mentale druk. Verder is er intuïtie nodig om op het juiste moment te werpen. Het werpen gebeurt vaak naast het gebruik van het wapen waarbij de volledige gevechtsuitrusting gedragen wordt. Om effectief te werpen moet men rekening houden met de omgeving (hoeveel bomen staan er in de weg), ook van belang is de vertraging die is ingesteld op de handgranaat. Verder moet rekening gehouden worden met de eigen positie en de spreiding van het projectiel om veilig te blijven. Ik zie in de filmpjes dat er naast de bovenhandse strekworp gebruikt gemaakt wordt van allerlei mogelijke werptechnieken die niet officieel beschreven staan. Dit zie je terug wanneer er tijdsdruk is om bv een granaat die naar jou gegooid wordt weg te werken. Tevens zie je dat de granaat veel in de gegraven holen of schuilkelders gegooid wordt om de tegenstander uit te schakelen. Dit gebeurt vaak vanuit een gedekte positie of in beweging.

Lessons Learned (Op Mulan te bekijken in Bijlage 1 van NOTA C-13 Ltbrig LI/LL op Interflex 13 Lichte Brigade)
Dit document beschrijft het belang van vaardigheden als; het kunnen vechten met een bajonet, het man tot man gevecht, schiethouding en meer onderwerpen. Het onderwerp Handgranaat wordt groots uitgelicht omdat het gebruik als zeer effectief wordt beschreven. Zo wordt aangegeven dat het oefenen met een TUFLA minder effectief wordt geacht. Belangrijk is het trainen van muscle memory door gebruik te maken van oefenwerpgewichten met hetzelfde gewicht als een handgranaat. Het regelmatig trainen van de handelingen en het werpen wordt als zeer belangrijk aangegeven. Verder moeten we er vanuit gaan dat een militair tot 10 handgranaten aan zijn uitrusting heeft hangen. Het extra gewicht doet iets met de mobiliteit, balans en de mogelijkheid om vrij te bewegen. Het trainen met dit gewicht moet regelmatig terug komen.

Onze bijdrage aan het operationeel werpen:
Onze bijdrage begint in de VeVa periode met een doorlopende leerlijn in de BOKL door aandacht te besteden aan de 10 grondvormen van bewegen. Daarnaast hebben we onze spel activiteiten als basketbal, trefbal, volleybal, badminton en softbal die een bijdrage leveren aan effectief werpen (juiste kracht, hoek, rotatie en techniek)
In de parate periode is het aan de ontwerper van het FMOTP en de uitvoerder van de les om te onderzoeken hoe het werpen een onderdeel kan zijn van het fysieke programma. Het is mogelijk om werpen een wezenlijk onderdeel te laten zijn van de training. Zo zijn er de reeds eerder benoemde spel- en specifieke handgranaatlessen. Daarnaast zou het in de les MZV OG, hindernisbaan en kracht verwerkt kunnen worden. Vanuit een analyse komen tot oplossingen waarbij de complete militair getraind wordt, is de uitdaging. Werpen is een belangrijk onderwerp om mee te nemen in de analyse.

De hieronder bijgevoegde foto’s geven een beeld van de ontwikkeling van het werpgewicht. Door de jaren heen is het altijd belangrijk gevonden het juiste trainingsmiddel te ontwikkelen.

Publicatiedatum: 23 juni 2025