In week 44 vond de Battle Field Tour (BFT) van de LO&SS plaats in Noorwegen. Deze editie stond in het teken van de Heroes of Telemark, de Noorse verzetsstrijders die tijdens de Tweede Wereldoorlog een doorslaggevende rol speelden in het saboteren van de zwaarwaterproductie in Vemork. De week combineerde fysieke inspanning, geschiedenis en teamwork tot een indrukwekkende en educatieve ervaring.
Voorafgaand aan de reis waren er verschillende voorbereidingen getroffen. Alle teamleden werkten aan zowel individuele- als syndicaatsopdrachten, waarin onder meer werd ingegaan op de achtergrond van de Noorse verzetsacties, de strategische betekenis van de zwaarwaterfabriek en de rol van de Linge Compagnie. Elk syndicaat bereidde daarnaast een presentatie voor om tijdens de BFT met het team te delen. Ook werd de film ‘Kampen om Narvik (NR24)’ bekeken, die momenteel te zien is op Netflix. (Zie de trailer hierboven, red.) Deze film vertelt het verhaal van de Noorse verzetsheld Gunnar Sønsteby en vormde een waardevolle voorbereiding op wat we later in Noorwegen met eigen ogen zouden zien.
Historische context: Noorwegen in de Tweede Wereldoorlog
Op 9 april 1940 werd Noorwegen bezet door nazi-Duitsland tijdens Operatie Weserübung. Ondanks hevig verzet moest Noorwegen capituleren, en het land bleef bezet tot mei 1945. In deze periode groeide het Noorse verzet, dat met steun van Groot-Brittannië sabotageacties uitvoerde tegen de Duitse bezetters.
Een van de bekendste verzetsgroepen was de Kompani Linge (de Linge Compagnie), genoemd naar kapitein Martin Linge. Deze eenheid werd in Groot-Brittannië opgeleid door de Special Operations Executive (SOE) en voerde diverse sabotageoperaties in Noorwegen uit.
Een van hun meest legendarische acties was de Operatie Gunnerside (februari 1943), waarbij een kleine groep Noorse commando’s de zwaarwaterfabriek in Vemork aanviel. Het doel: het vernietigen van de zwaarwaterinstallaties die essentieel waren voor de Duitse kernwapenontwikkeling. De operatie was een groot succes – zonder burgerslachtoffers – en geldt nog steeds als een van de meest succesvolle sabotageacties van de oorlog.
Een andere belangrijke figuur in het Noorse verzet was Gunnar Sønsteby, codenaam Kjakan. Hij was een van de meest onderscheiden verzetsstrijders van Noorwegen en speelde een sleutelrol in talloze sabotageacties en inlichtingenoperaties, vooral in en rond Rjukan en Oslo.
Reisverslag
De reis begon op maandag met het vertrek vanuit Amersfoort richting Noorwegen. In de bus van DVVO reisde de groep via Duitsland, Denemarken en Zweden. Het laatste deel van de reis ging per ferry van Moss naar Skien, een prachtige overtocht die de aankomst in Noorwegen extra bijzonder maakte. Na een lange maar gezellige rit arriveerden we in Skien, de eerste stop van deze historische week. De stemming zat er meteen goed in; iedereen had zin in wat komen ging en de dure Noorse biertjes smaakten erg goed.
Dinsdag stond volledig in het teken van Rjukan en Vemork. Vanuit Rjukan Fjellstue begonnen we aan een stevige wandeling richting het museum bij de oude zwaarwaterfabriek in Vemork. Dit was de plek waar de Noorse commando’s van de Linge Compagnie in 1943 de beroemde sabotageactie uitvoerden waarmee ze de Duitse plannen voor een atoombom dwarsboomden.
De tocht door het bergachtige terrein maakte duidelijk onder welke zware omstandigheden - winterse omstandigheden met een dik pak sneeuw - de verzetsstrijders destijds moesten opereren. In het museum kregen we een goed beeld van de gebeurtenissen en de moed die daarvoor nodig was.
In de avond verbleven we in Rjukan, waar we ook het beeld met de fiets van Gunnar Sønsteby bezochten, een bijzonder moment van beleving en respect voor de Noorse verzetsheld. Om de saamhorigheid binnen het team te vergroten, hebben we in tweetallen ‘Hitster’ gespeeld. Gelukkig waren er twee scheidsrechters aanwezig, want zoals team LO&SS is: de wil om te winnen is aanwezig!
Woensdag vertrokken we richting Oslo, waar we het Norges Hjemmefrontmuseet (het Noorse Verzetsmuseum) bezochten. Dit museum, gelegen bij het Akershus-fort, gaf een indrukwekkend overzicht van het verzet tijdens de bezetting en maakte de verhalen van moed en opoffering nog tastbaarder. Na het bezoek was er tijd om de stad te verkennen, waarna we als groep samenkwamen bij het standbeeld van Gunnar Sønsteby in het centrum van Oslo. Daar maakten we een groepsfoto als symbolische afsluiting van het historische gedeelte van de reis.
Vervolgens vertrokken we naar Göteborg (Zweden), waar we de BFT afsloten met een gezamenlijk diner en een gezellige avond in een Irish Pub, een mooie gelegenheid om terug te kijken op een intensieve maar waardevolle week.
Donderdag stond in het teken van de terugreis naar Nederland. In de bus werd nog lang nagepraat over de opgedane indrukken, de leerpunten uit de presentaties en de historische betekenis van de plekken die we hadden bezocht.
De BFT Noorwegen stond niet alleen in het teken van beweging door het Noorse landschap, maar ook van educatie en verbondenheid met onze geschiedenis. Het was een week waarin geschiedenis tot leven kwam, waarin we stilstonden bij thema’s als moed, samenwerking en doorzettingsvermogen. Door letterlijk in de voetsporen te treden van de Noorse verzetshelden kregen we niet alleen meer inzicht in hun strijd, maar ook in de waarden die voor ons als militairen nog steeds relevant zijn. Een bijzondere ervaring die nog lang zal bijblijven. In de geest van de Heroes of Telemark blijven ook wij Semper Se Movens, altijd in beweging.
Publicatiedatum: 17 november 2025